Depremlere Dayandı, Bakımsızlığa Yeniliyor: Nafiz Paşa Hamamı Tehlikede

1939 ve 1992 depremlerinde hasar almadan ayakta kalan Erzincan’daki tarihi Nafiz Paşa Hamamı, bugün bakımsızlık nedeniyle yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya. 1977 yılında tescillenerek koruma altına alınan Osmanlı eseri, yıllardır restore edilmeyi bekliyor.

1939 ve 1992 depremlerinde hasar almadan ayakta kalan Erzincan’daki tarihi Nafiz Paşa Hamamı, bugün ilgisizlik ve bakımsızlık nedeniyle yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya. 1977 yılında koruma altına alınan ve şehirde nadir ayakta kalan Osmanlı dönemi eseri, yıllardır restore edilmeyi bekliyor.

Erzincan kent merkezine bağlı Beybağı Mahallesi sınırları içinde yer alan Nafiz Paşa Hamamı, Osmanlı hamam mimarisinin Erzincan’daki en eski ve nadir örneklerinden biri olarak biliniyor. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 11 Şubat 1977 tarihli ve A311 sayılı kararıyla tescillenen yapı, o günden bu yana resmî olarak koruma altında bulunuyor. Ancak, hamamın özel mülkiyet sınırları içerisinde yer alması, restorasyon sürecinin başlatılmasını güçleştiriyor.

DEPREMLERE DİRENEN TARİHİ YAPI BAKIMSIZLIĞA YENİK DÜŞÜYOR

Uzun yıllardır kapalı durumda bulunan Nafiz Paşa Hamamı’nda zamanla duvarlarda derin çatlaklar, kubbe bölümlerinde dökülmeler ve kısmi çökmeler meydana geldi. Yapının çevresinde oluşan yoğun bitki örtüsü, taş dokunun görünümünü olumsuz etkilerken, iç bölümlerdeki sıvalar dökülmüş ve orijinal izler büyük oranda kaybolmuş durumda.

Erzincan’ın tarihinde iz bırakan 1939’daki 7.9 büyüklüğündeki ve 1992’deki 6.8 büyüklüğündeki depremlerde şehrin birçok yapısı yıkılırken, Nafiz Paşa Hamamı tek bir çatlak bile almadan ayakta kalmayı başardı. Bu özelliğiyle yıllarca “deprem görmüş ama yıkılmamış yapı” olarak anılan hamam, bugün ne yazık ki insan eliyle ihmale terk edilmiş durumda.

Tarihi yapı, şu an yıkılma riski altında ve çevresinde alınmış herhangi bir güvenlik önlemi bulunmuyor.

YASAL SORUMLULUK MÜLK SAHİBİNDE

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 10. maddesi, tescilli taşınmaz kültür varlıklarının korunması, bakımı ve onarımından mülk sahiplerini sorumlu tutuyor.

Bu doğrultuda, Nafiz Paşa Hamamı’nın restorasyonu için mülk sahibinin Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne veya Erzincan İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne başvuru yapması gerekiyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen “Taşınmaz Kültür Varlıklarına Yardım Sağlanması Yönetmeliği” uyarınca, başvuru yapılması halinde yapının rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri için maddi destek sağlanabiliyor.

Ancak edinilen bilgilere göre, bugüne kadar Nafiz Paşa Hamamı için herhangi bir restorasyon başvurusu yapılmadı. Bu nedenle yapı her geçen yıl biraz daha tahrip oluyor.

OSMANLI MİMARİSİNİN İZLERİNİ TAŞIYOR

Kesme taş ve tuğla malzeme kullanılarak inşa edilen Nafiz Paşa Hamamı, soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden oluşan klasik Osmanlı hamam mimarisine sahip. Kubbe ve tonoz bölümlerinde yer alan özgün taş işçiliği, yapının sanatsal ve tarihi değerini artırıyor.

Ancak geçen yıllar içinde doğal etkiler, çevresel koşullar ve bakımsızlık nedeniyle yapının mimari bütünlüğü bozulmuş durumda. Bazı duvar kısımları çökmüş, kubbede taş kayıpları ve harç dökülmeleri gözlenmiş. Hamamın bir kısmı tamamen kullanılamaz hale gelirken, diğer bölümler de statik açıdan riskli durumda.

ERZİNCAN’IN KÜLTÜREL HAFIZASI TEHLİKE ALTINDA

Nafiz Paşa Hamamı, Erzincan’ın geçmişini yansıtan en önemli Osmanlı yapılarından biri olarak kentin kültürel hafızasında özel bir yere sahip. Ancak yıllardır süren ilgisizlik nedeniyle tarihi doku yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.