Nöbetçi Eczaneler
Haber: Muhammed Enes Sevilir
Sosyal Güvenlik Kurumu, kayıt dışı istihdamın hem çalışanlar hem de işverenler için ciddi riskler taşıdığına dikkat çekerek vatandaşları bilgilendirdi. Erzincan SGK İl Müdürü Burcu Tatoğlu, kayıt dışı istihdamın sosyal güvenlik sistemi ve ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerine vurgu yaptı.
Ülkemizin ve sosyal güvenlik sisteminin önemli sorunları arasında yer alan kayıt dışı istihdam, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün veya ücretlerinin eksik bildirilmesi olarak tanımlanıyor. Sigortasız işçi çalıştırma durumunda olduğu gibi, çalışma sürelerinin veya ödenen ücretlerin eksik bildirilmesi de kayıt dışı istihdam kapsamında değerlendiriliyor.
Çalışanların sigortalı olarak çalıştırılmaları anayasal bir hak olmakla birlikte hem çalışanlar hem de işverenler açısından bir zorunluluk. İşverenlerin çalışanlarını sigortasız olarak çalıştırma hakları olmadığı gibi, çalışan kişilerin de sigortasız çalışmayı isteme hakkı bulunmuyor.
Bu şekilde çalışmayı isteyen kişilerin sigortasız çalıştırıldığının tespiti halinde işverenlere yönelik yaptırımlar uygulanıyor. Özellikle emekli aylığı, dul ve yetim aylığı ya da sosyal yardım alan kişilerin sigortasız çalışmaya daha istekli oldukları biliniyor. Ancak işverenlerin, yasal yükümlülükleri gereği bu talepler karşısında gerekli dikkati göstermesi gerekiyor.
Kayıt dışı istihdam; çalışanların sosyal güvenceden yoksun kalmasına, işverenler arasında haksız rekabete ve kamu gelirlerinde kayba yol açıyor. Çalışanlar emeklilik, malullük, ölüm aylığı, işsizlik sigortası, sağlık hizmetleri, iş kazası ve meslek hastalığı haklarından mahrum kalırken; kıdem tazminatı, izin ve diğer sosyal haklardan da faydalanamıyor.
Cezalar ve Yaptırımlar
Kayıt dışı istihdamın denetim ve tespit edilmesi halinde mevzuatta öngörülen idari para cezaları uygulanıyor. Bir işçinin bir yıl boyunca kayıt dışı çalıştırıldığının anlaşılması durumunda işverene 14 asgari ücrete kadar para cezası kesilebiliyor. Ayrıca primler gecikme cezası ve zammıyla birlikte tahsil ediliyor.
Bu işyerlerinin yararlanmakta olduğu sigorta prim teşvikleri durduruluyor. Haksız yararlanılan teşvikler geri alınırken, devlet ve özel sektör tarafından sağlanan teşvik, hibe ve kredilerden faydalanma hakkı da kayboluyor. Ayrıca iş kazaları ve meslek hastalıkları karşısında işverenler hem idari hem de adli sorumlulukla karşı karşıya kalabiliyor.
Bilgi Edinme, İhbar ve Şikâyet
Çalışanlar, sigortalı olarak bildirilip bildirilmediklerini ya da hangi kazanç seviyesinden bildirildiklerini e-devlet üzerinden, ALO 170 hattını arayarak ya da SGK İl ve İlçe Müdürlüklerine başvurarak öğrenebiliyor. Sigortasız çalıştırıldığını ya da ücretlerin eksik bildirildiğini düşünen çalışanlar, ALO 170, SGK müdürlükleri veya CİMER üzerinden ihbar ve şikâyette bulunabiliyor.
Yabancı Uyruklu İşçi Çalıştırma Şartları
Yabancı uyruklu işçi çalıştırmak isteyen işverenlerin, önceden çalışma izni alması gerekiyor. Çalışma izni olmadan yabancı işçi çalıştıran işverenlere 2025 yılı için kişi başına 81 bin 683 TL ceza uygulanıyor. Ayrıca işverenler, yabancı işçinin ve ailesinin konaklama, dönüş ve sağlık giderlerini de karşılamak zorunda kalabiliyor.
Ücretlerin Banka Kanalıyla Ödenmesi
Türkiye genelinde 3 ve üzeri işçi çalıştıran işverenlerin, işçilere yapılacak her türlü ödemeyi bankalar aracılığıyla yapmaları zorunlu. Bu kurala uymayan işverenlere 2025 yılı için her işçi ve her ay için 2 bin 179 TL idari para cezası uygulanıyor.
Erzincan SGK İl Müdürü Burcu Tatoğlu, kayıt dışı istihdamın çalışanların hak kayıplarına, işverenlerin mağduriyetine ve kamu gelirlerinde büyük kayıplara yol açtığını hatırlatarak, tüm işverenleri yükümlülüklerini yerine getirme konusunda dikkatli olmaya davet etti.