Nöbetçi Eczaneler
Erzincan’ın İliç ilçesindeki Çöpler Altın Madeni’nde Şubat 2024’te meydana gelen toprak kaymasının ardından duran üretimin yeniden başlaması için uzmanlar “Tüm önlemler alındı, çevresel risk yok” diyor. Ancak maden hâlâ kapalı. Üretimin durmasıyla bölge ekonomisi ciddi zarar görürken, uzmanlar ve yetkililer üretimin güvenli şekilde yeniden başlaması gerektiğini vurguluyor.
Erzincan’ın İliç ilçesinde faaliyet gösteren ve Türkiye’nin altın üretiminin önemli bir kısmını karşılayan Çöpler Altın Madeni’nde 13 Şubat 2024’te yaşanan toprak kaymasının ardından üretime ara verildi. Aradan geçen yaklaşık 17 aylık sürede maden hâlâ kapalı. Uzmanlar, çevresel ve teknik denetimlerin tamamlandığını, üretimin artık güvenli şekilde yeniden başlayabileceğini vurguluyor. Ancak sürecin uzaması hem İliç hem de çevre iller için ciddi sosyo-ekonomik sıkıntılara yol açıyor.
“Madenin kapalı kalması Türkiye için büyük kayıp”
Dokuz Eylül Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemalettin Okay Aksoy hem firmanın hem de bakanlığın yaptığı teknik testler sonucunda çevresel riskin kalmadığını belirterek, “Sabırlı Vadisi’nde yürütülen temizlik çalışmalarında yaklaşık 210 milyon dolar harcandı. Altı bin su ve 700 toprak örneği incelendi, kirlilik tespit edilmedi. Yeni sistem kapalı ve çevreye duyarlı. Sülfitli cevher zenginleştirme teknolojisi Türkiye’de ilk kez uygulanacak. Bu, çevre ve iş güvenliği açısından oldukça ileri bir sistem” dedi.
Aksoy’a göre madenin kapalı tutulması yalnızca Erzincan’ı değil, tüm Türkiye’yi etkiliyor. “Türkiye’nin madencilik ve enerji açığı büyürken, böyle bir tesisin kapalı kalması ekonomik anlamda ciddi bir kayıptır” değerlendirmesinde bulundu.
1,4 Milyar Dolar Kayıp, 4 Bin Kişilik İstihdam Riski
Çöpler Altın Madeni’nin faaliyetlerinin durması, yalnızca üretim değil, istihdam ve ekonomik çarkların da durması anlamına geldi. Madende doğrudan ve dolaylı olarak yaklaşık 4 bin kişi istihdam ediliyordu. Bu kişiler arasında 3.500 taşeron çalışan da bulunuyordu. Üretimin durduğu 17 aylık süreçte, Türkiye ekonomisinin yaklaşık 1,4 milyar dolarlık bir kayba uğradığı ifade ediliyor.
İliç’te Göç Başladı, Esnaf Kepenk Kapattı
İliç ilçesinde geçimini madenden sağlayan binlerce aile büyük bir belirsizlik içerisinde yaşıyor. Çay ocakları, kahvehaneler işsizlerle dolup taşarken, birçok esnaf kepenk kapatmak zorunda kaldı. İlçe sakinlerinden bir iş makinesi operatörü, “Eskiden herkesin işi vardı. Şimdi köyler boşalıyor, hayat durmuş gibi” ifadelerini kullandı.
Sadece İliç değil; Sivas, Elâzığ ve Malatya gibi çevre iller de Çöpler Altın Madeni’nin durmasından doğrudan etkilendi. Ticaret ve inşaat sektörleri durma noktasına geldi.
14 Bin Kişi, 67 Kişilik Temizlik Kadrosuna Başvurdu
CHP Erzincan İl Başkanı Yalçın Tanrıverdi’nin verdiği bilgilere göre, Sağlık Bakanlığı’nın açtığı yalnızca 67 kişilik temizlik kadrosu için Erzincan ve çevresinden 14 bin kişi başvurdu. Tanrıverdi, bu verinin Erzincan ve İliç’teki işsizliğin boyutunu ortaya koyduğunu ifade etti.
CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül, Mayıs ayında yaptığı açıklamada, çevre ve insan sağlığına yönelik tüm önlemler alındıktan sonra üretimin yeniden başlaması gerektiğini vurgulayarak, “Kapalı liç sisteminin yüzde 99 oranında güvenli olduğu belirtiliyor. Tüm tedbirler sağlandıktan sonra üretim artsın ve emekçinin hakkı verilsin” demişti.
Erzincan Ticaret Borsası Başkanı Nadir Akar ise, “Üretim durduğunda sadece bölge değil, Türkiye ekonomisi de zarar gördü. Burada ciddi bir ticaret döngüsü vardı. Şimdi çark tamamen bozuldu” sözleriyle durumu özetledi.
Erzincan Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ahmet Tanoğlu da altın ithalatına dikkat çekerek, “Madenin üretimi durdu ama Türkiye’nin altına olan ihtiyacı sürüyor. Altın şu anda en büyük cari açık kalemlerinden biri. Bu ithalat yerine güvenli bir yerli üretimle karşılanmalı” dedi.
Altın Üretimi Türkiye’de Talebi Karşılamıyor
Merkez Bankası ve Dünya Altın Konseyi verilerine göre Türkiye’nin yıllık altın üretimi 32,2 ton düzeyinde. Buna karşın yıllık talep 153 ton, ithalat ise 123,8 ton. Türkiye, son 24 yılda üretiminin sekiz katı kadar altın ithal etti. Altın ithalatı tek başına yıllık 10 milyar dolarlık cari açık oluşturuyor.
Uzmanlar: “Her Şey Hazır, Üretim Başlamalı”
Yapılan açıklamalarda, hem teknik yeterliliğin sağlandığı hem de çevresel temizlik çalışmalarının tamamlandığı ifade ediliyor. Uzmanlara göre artık üretimin yeniden başlamaması için hiçbir somut gerekçe kalmadı. Hem bölge halkı hem de ekonominin yeniden canlanması için madenin bir an önce faaliyete geçmesi gerekiyor.
İliç’teki suskunluk, yalnızca bir ilçeyi değil; istihdamı, üretimi, ticareti ve Türkiye ekonomisinin genel dengesini etkiliyor.
Uzmanlar, siyasetçiler, STK’lar ve vatandaşlar aynı noktada birleşiyor: Tüm hazırlıklar tamam, artık üretim yeniden başlamalı.