Nöbetçi Eczaneler
Erzincan-Trabzon Demiryolu Projesi, 2025 yatırım programıyla umut vaat ederken, Erzurum ve Rize’nin alternatif güzergah konusundaki lobi faaliyetleri endişelere neden oluyor. Erzincan ve Gümüşhane, projenin kaydırılabileceği korkusuyla ilk kazmayı bekliyor. Gecikmeler ve bölgesel çekişmeler, bu tarihi fırsatın geleceğini tehdit ediyor.
Erzincan, tarih boyunca İpek Yolu’nun kavşak noktalarından biri olarak stratejik önemini korumuştur. 2025 yatırım programına alınan Erzincan-Gümüşhane-Trabzon Demiryolu Projesi, yaklaşık 235 km’lik bir hatla Erzincan’ı Trabzon Limanı’na bağlayarak bölgenin ekonomik potansiyelini artırmayı hedefliyor. 2024’te 195.083 milyon TL harcanan ve 2025 için 1 milyon TL ödenek ayrılan proje, Gümüşhane’nin maden kaynaklarının dünya pazarlarına ulaşmasını sağlayarak Erzincan’ı lojistik bir merkez haline getirebilir. Trabzon Demiryolu Platformu Sözcüsü Şaban Bülbül, projenin önemini şu sözlerle vurguluyor: “Bu demiryolu, Gümüşhane’nin madenlerini dünya ile buluşturacak ve Erzincan’ı küresel ticarette stratejik bir konuma taşıyacak.”
Proje, sadece bölgesel değil, uluslararası ticarette de büyük bir rol oynayacak. Orta Koridor’a entegrasyonla Çin’den Avrupa’ya uzanan ticaret ağında Erzincan’ı önemli bir aktör yapmayı amaçlıyor. Ancak, Erzurum ve Rize’den gelen alternatif güzergah önerileri, bu umutları gölgede bırakıyor.
ERZURUM-RİZE LOBİSİ VE BÖLGESEL GERİLİMLER
Son yıllarda, Erzurum ve Rize’de yürütülen lobi faaliyetleri, demiryolu projesinin Erzurum-Rize güzergahına kaydırılması yönünde baskı oluşturuyor. Rize’nin İyidere Lojistik Merkezi’nin önceliklendirilmesi, bu çabaların temel dayanağı olarak görülüyor. 2020’de Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü’nün Aşkale-İyidere koridoru için belediyelere fizibilite çalışması talimatı verdiği biliniyor. AK Parti Rize Milletvekili Muhammet Avcı, 2024’te Erzurum-Rize demiryolu projesinin yatırım planına alındığını iddia etmiş, bu hattın Orta Doğu ve Orta Asya’ya ticaret rotaları oluşturacağını savunmuştu. Ancak, 2025 yatırım programında Erzurum-Rize için ödenek ayrılmaması, bu iddiaları şimdilik zayıflatıyor.
Rize’nin lobi faaliyetleri, Trabzon’un lojistik merkezi projesinin İyidere’ye kaydırılmasıyla daha da güçlendi. Gümüşhaneli Mühendis Mimarlar Derneği (GÜMÜP) Trabzon Temsilcisi Onur Doruk, bu durumu eleştirerek, “Rize lobisi, Trabzon’un elinden lojistik merkezi aldıktan sonra demiryolunu da Erzurum-Rize hattına kaydırmaya çalışıyor. Bu, ülkenin kaynaklarını heba etmektir,” dedi. Trabzon kamuoyunda da benzer tepkiler yükseliyor. X platformunda, bazı kullanıcılar Rize’nin siyasi nüfuzunu kullanarak projeyi ele geçirmeye çalıştığını iddia ediyor.
Erzurum cephesinde ise, Aşkale-Rize hattının daha kısa (yaklaşık 210 km) olması ve İyidere Lojistik Merkezi ile entegrasyonu, ekonomik bir alternatif olarak öne sürülüyor. Ancak, Erzincan ve Gümüşhane için bu güzergah, iç bölgelerin kalkınma ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalıyor. Şaban Bülbül, “Erzurum-Rize hattı, iç Anadolu’yu Karadeniz’e bağlama hedefinden uzak. Erzincan-Trabzon hattı, bölgenin küresel ticaretle buluşması için vazgeçilmez,” diyerek bu görüşe karşı çıkıyor.
GECİKMELER VE ENDİŞELER
Erzincan-Trabzon Demiryolu Projesi, Osmanlı döneminden beri gündemde olan bir hayal. 2016’da dönemin Başbakanı Binali Yıldırım, projeyi “Atatürk’ün vasiyeti” olarak nitelendirerek 2023’te tamamlanacağını müjdelemişti. Ancak, 2018’de tamamlanan etüt ve proje çalışmaları rağmen, 2023 hedefi tutturulamadı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın 2023 faaliyet raporunda, projenin hala etüt aşamasında gösterilmesi, ilerlemedeki belirsizliği artırdı. X platformunda, projenin 2053’e ertelendiğine dair iddialar, kamuoyunda hayal kırıklığı yarattı.
2025 yatırım programındaki 1 milyon TL’lik ödenek, projenin toplam maliyeti olan 5.2 milyar TL’ye kıyasla yetersiz görülüyor. CHP Milletvekili Mustafa Sarıgül, bu durumu eleştirerek, “Erzincan’a üvey evlat muamelesi yapılıyor,” dedi. Gümüşhane ve Erzincan’da, ilk kazma vurulmadan projenin Rize’ye kaydırılabileceği korkusu hakim. Gazeteci Ali Öztürk, “Trabzon uyutuluyor, demiryolu Rize’ye kaydırılıyor,” diyerek bu endişeleri dile getirdi.
EKONOMİK VE STRATEJİK ÖNEM
Erzincan-Trabzon Demiryolu, Gümüşhane’deki madenlerin (altın, gümüş, bakır, çinko vb.) dünya pazarlarına düşük maliyetle ulaşmasını sağlayarak bölge ekonomisini canlandıracak. Mevcut durumda Gümüşhane madenlerinde 6.000 kişi doğrudan, 30.000 kişi dolaylı olarak istihdam ediliyor. Demiryolu ile bu rakamların sırasıyla 50.000 ve 200.000’e ulaşması hedefleniyor. Proje, Trabzon Limanı üzerinden ihracatı hızlandırarak Erzincan’ı GAP bölgesiyle Karadeniz arasında bir köprü haline getirecek. Prof. Dr. Fazlı Çelik, “Bu hat, Karadeniz limanlarını GAP ve Orta Doğu’ya bağlayarak İpek Yolu’na entegrasyonu sağlayacak,” diyor.
Erzurum-Rize hattı ise daha kısa olmasına rağmen, Erzincan ve Gümüşhane’nin ekonomik ihtiyaçlarını göz ardı ediyor. Trabzon’un Arsin, Akçaabat, Beşikdüzü ve Vakfıkebir OSB’leri ile limanları, demiryolunun sahile inmesi için en uygun nokta olarak görülüyor. Buna karşın, Rize’nin İyidere Lojistik Merkezi’nin demiryolu bağlantısı olmaması, bu hattın önceliklendirilmesini zorlaştırıyor.
BÖLGESEL GERİLİMLER VE SİYASİ DİNAMİKLER
Rize’nin lobi faaliyetleri, özellikle Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rize kökenli olması nedeniyle siyasi avantaj sağlıyor gibi görünüyor. X platformunda, Trabzonlular, Rize’nin “emeksiz lobi” ile projeyi ele geçirdiğini savunuyor. Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Metin Genç, projenin Rize’ye kaydırıldığı iddialarını yalanlayarak, “Erzincan-Trabzon hattı, Ulaştırma Bakanlığı’nın gündeminde ve güzergahı belirlenmiş durumda,” dedi. Ancak, Bakan Abdülkadir Uraloğlu’nun her iki güzergah için de çalışmaların devam ettiğini söylemesi, karar belirsizliğini artırıyor.
Samsun-Sarp Demiryolu Projesi de tartışmalara ekleniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2025’te müjdelediği bu proje, 2025 yatırım programında ödenek almadı. Bu durum, Rize’nin hayal kırıklığını artırırken, Erzincan-Trabzon hattının önceliklendirildiğini gösteriyor. Ancak, ödenek miktarının düşüklüğü, projenin hızlı ilerlemesine dair umutları zayıflatıyor.
YOL HARİTASI VE ÖNERİLER
Erzincan-Trabzon Demiryolu Projesi, bölgenin ekonomik kalkınması için tarihi bir fırsat sunuyor. Ancak, Erzurum-Rize lobisinin baskıları ve geçmişteki gecikmeler, projenin geleceğini tehdit ediyor. Gümüşhane TSO Başkanı İsmail Akçay, “Trabzon hattı, bölge ticaretine hayat verecek en uygun güzergah,” diyerek projenin önemini vurguladı. Erzincan ve Gümüşhane halkı, ilk kazmanın vurulmasını sabırsızlıkla bekliyor.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın net bir takvim sunması ve kaynakları Erzincan-Trabzon hattına odaklaması gerekiyor. Yerel yöneticiler ve sivil toplum kuruluşlarının lobi faaliyetlerini güçlendirmesi, projenin Rize’ye kaydırılma riskini azaltabilir. Aksi takdirde, bölgesel gerilimler artarken, Erzincan ve Gümüşhane’nin ekonomik potansiyeli riske girebilir.